André Looijenga

Ynhâld + Redaksjoneel Ensafh 6, 2016: Hölderlin

logo.ensafh

‘Wat bliuwt lykwols, bouwe de dichters.’ Was bleibet aber, stiften die Dichter. – Oan de dichter fan sokke heechstimde ferwachtings oer it wêzen fan poëzij is in grut part fan dit nûmer fan ensafh wijd: Friedrich Hölderlin, de fisjonêre Dútske romantikus.
It is no 246 jier lyn dat Hölderlin berne waard, en 173 jier lyn dat er ferstoarn yn de toer yn Tübingen dêr’t de famylje Zimmer him as psychiatrysk pasjint ferplege. In jubileumjier woene wy net op wachtsje.

Lês hjir fierder (pdf)… Lês fierder

Friedrich Hölderlin, André Looijenga

Doe’t ik lytsjonge wie… / Da ich ein Knabe war…

logo.ensafh

 

Friedrich Hölderlin

Doe’t ik lytsjonge wie…

Doe’t ik lytsjonge wie,
rêde in god my faak
fan ’t geraas en de roede der minsken,
doe boart’ ik feilich en goed
mei de blommen fan ’t fjild,
en de koeltsjes fan it swurk
boarten mei my.

En sa’tsto planten
it hert ferblidest,
wannear’t se nei dy ta
de teare earms útstrekke,

Sa hast myn hert ferblide,
heit Hêlios! en allyk Endymiôn
wie ik dyn leafste,
hillige Luna.

O al jim trouwe
freonlike goaden!
dat jim wisten,
hoe’t jim doch myn siele leafhie!

Ek al rôp ik doe noch net
jim by namme, ek jim
hjitten my nea, sa’t de minsken har neame,
lykas koene s’ elkoar.… Lês fierder

André Looijenga

Fryske hoarigen?

logo.ensafh

Ik woe it ‘nije Fryslân’, dêr’t ik yn ’e krante oer lêzen hie en dêr’t ús âlderlik hûs op útsjocht, wolris fan tichterby besjen. Dat ik fytste lesten in nij rûntsje troch de polders efter Tersoal: oer de Wierren by de ‘Sânplaat’ del en it Slúske oer, doe foar it earst ris mei it pontsje oer nei Terherne, yn Jinshuzen in lêste ijsko fan ’t seizoen, en oarekant Aldskou in stik de Grienedyk folgje. Sûnt koarten steane der ynformaasjetafels oer it ferline fan dy binnendyk, de silen en de bûtlannen. In hunichkleurich ljocht lei oer biljertlekkengriene greiden dêr’t de kij rjochting melkmasinen stapten en de guozzen fergadering holden.… Lês fierder

André Looijenga

Hy rôlet dyn kant út oer it sân

logo.ensafh

Werom út Masedoanië bin ik earst yn Fryslân omtoarkjen bleaun. Ik mocht de Skriuwersarke bewenje. Dat wie in grut ferskil. Wat te grut eins: op ’e Feanhoop wie ik eins bot ûnwennich fan it Súd-Europeeske stedslibben, de minsken op strjitte, de terraskes dêr’t ik de heale middei siet te skriuwen by in kopke mei it lêste lije boaiemke турско кафе, со шеќер, средно фала (‘Turkske kofje mei in bytsje sûker, tanke’). Drachten op in healoere fytsen koe it fan Bitola net winne. En boppedat, ik moast dêr op ’e pôle fan Rink sitte en wurkje.

Grins, in lyts waarmteweachje, myn eigen keamer mei boeken, in wól-funksjonearjende UB, en oanspraak ha de ûnwennigens wat minder makke.… Lês fierder

André Looijenga

Ynhâld + Redaksjoneel Ensafh 4 , 2016

logo.ensafh

Redaksjoneel

Ik skriuw dit op it terras fan in kafee yn Bitola, Masedoanië. It is in âld keapmanshûs, ljochtgiel, yn Súd-Frânske styl suver. De haadstrjitte kruset hjir in strjitte mei parkearde auto’s, dêr’t ik fan wit dat it foar fyftich jier in streamke wie, mei op dit plak de Stiennen Brêge. De stêd is yn dizze streek in oäze yn in leechrinnend plattelân, in oarde fan boargerkultuer ek al is er troch grinzen yn in ôfhandige hoeke bedarre. Alle jûnen paradearje de lju yn elegante simmerklean hjir de haadstrjitte op en del.

Lês hjir fierder (pdf)… Lês fierder

André Looijenga

Masedoanyske útliedings

logo.ensafh

In boek útjûn krije yn Masedoanië liket net dreger te wêzen as by ús. It koe wolris makliker wêze as yn Fryslân in Frysk boek publisearje. Yn alle gefallen: op ’e weromreis út Masedoanië hie ik in hiele koffer ekstra rombagaazje mei. Kilo’s Masedoanyske boeken, as sûvenirs, kurioasa, kado’s en klassikers.

Myn goekunde út de eardere Joegoslavyske republyk is fansels net hielendal in trochsneed fan de befolking. Hast allegear ha se oait wolris in dichtbondel útbrocht. Dochs wol ik op grûn fan dy net-represintative stekproef feilich oannimme dat de dichtbondelproduksje yn it Masedoanysk stikken heger leit as yn it Frysk. En se begjinne der ek betider mei.… Lês fierder

André Looijenga

Friziski pisatel na Balkanot – diel 4

logo.ensafh

Earder de jûns, foar’t de oaren der wienen, frege Živko my hoe’t myn skriuwerij gien wie. De jûn dêrfoar hie ik sitten te stinnen op in stik dat my wol gaadlik like foar de lêste bydrage oer myn ûnderfinings yn Masedoanië. Ik hie yn it kleaster Sveti Jovan Preteča west. Dat woe ik keppelje oan myn ferskate observaasjes oer de ortodokse deistige brûkmen hjir yn dit lân. Observaasjes dy’t grif yn myn einferzy plak krije, mar kop of sturt hie myn stik net. Op in inkelde brike iroanyske sin nei miste ik… ik-wit-net-krekt-wat-der-miste. It die de kompleksiteit fan it ortodokse kristendom, ek yn myn Masedoanyske kunde harren libben, noch hieltyd gjin rjocht.… Lês fierder