Op 4 april 1862 is Harmen Sytses Sytstra ferstoarn. Hy wie skoalmaster yn it doarpke Baard, en liet in jonge widdo en trije lytse bern efter. Mei syn 45 jier stie er midden yn it libben, mar hommels hat de tyfus him weinommen.

Goed 150 jier letter, wolle wy fan Ensafh de oantins eare fan dizze fierste gau ferstoarne ûnderwizer, mei dit lêste digitale nûmer fan de jiergong 2012. Want Harmen Sytstra wie net inkeld master: hy wie in dichter mei grutte taalmacht, in aktivist dy’t de Fryske taal nei in heger plan bringe woe, de redakteur fan Iduna – it earste Fryske literêre tydskrift –, in ynspirearjende autodidakt op it mêd fan taalkunde, in demokraat mei in langstme nei frijheid, en troch dit alles de sintrale figuer yn de Fryske beweging midden 19e ieu.… Lês fierder

Prachtich ommers dat Ljouwert ferline wike in stapke tichterby de titel Kulturele Haadstêd fan Europa kommen is. Foar de stêd en foar Fryslân soe dit predikaat moaie kânsen opsmite kinne. Mar jild en grutte projekten allinne helpe net, en de plannen hawwe tige ferlet fan konstruktive krityk, oars komt it dochs noch op ’e kop ferkeard.

Lân fan taal tsjinnet him oan. Ynienen binne der konkrete ûntwerpen fan dit multymediaal erfgoedsintrum en museum foar meartaligens, de nije dependânse fan Tresoar en Afûk. Mar moat soks eins wol wêze? Moat soks krekt dêr? En witte se eins wat se dermei moatte?

glêzen doaze

Op de webside www.lanfantaal.nl… Lês fierder

Wy binne ensafh: wy geane fierder, wy geane troch. De namme fan ús literêr tydskrift jout al oan dat wy sels it ferfolch binne. Hast fjouwer jier lyn is it dat Farsk en Hjir ien waarden as ensafh. Hast tachtich digitale nûmers binne der makke, en yntusken sânentweintich papieren nûmers. En wy geane troch. Ensafh giet fierder.

Op dit stuit binne wy as redaksje ekstra drok dwaande mei de takomst fan ensafh. Der sille dingen feroarje. Hoe’t wy ús fernije wolle, sille wy ynkoarten sjen litte, op jo kompjûterskerm en op papier.

Mar jo kinne der wis fan wêze dat wy it miene mei de Fryske literatuer!… Lês fierder

Dit nije nûmer fan ensafh wol ik perfoarst net negatyf begjinne. It is se ommers slagge yn Grins, nei in jier lang krewearjen (dat guon aksjefierders djoere stúdzjefertraging koste hat): de universitêre stúdzje Frysk bliuwt behâlden! Alteast, der is jild fûn foar seis jier. Goffe Jensma en dy hawwe dêrta winliken de frisistyk op ’e nij útfine moatten, mei ‘meartaligens’ as it sintrale biedwurd en mei Ingelsktalich ûnderwiis. It hat in ûnmooglike poepetoer west, mar der is no wer mear takomst foar de akademyske bestudearring fan it Frysk.

Wat sa ôfgryslik frustrearret, is dat it hjir altiten sa’n poepetoer wêze moat, om dingen yn stân te hâlden dy’t ornaris as basisfoarsjennings jilde of dy’t yn elts gefal altyd ridlik liken te wurkjen.… Lês fierder

Yn it bûtenlân mei ik graach wat omsneupe yn boekhannels. De sfear en de nuânseferskillen priuwe mei winkels by ús, en op ’e strún wêze nei bliuwende sûvenirs. Doe’t ik de ôfrûne twa wiken yn Marokko wie, haw ik fansels nei boekwinkels sjoen. It rint dêr bot útien. Yn Tanger wie Librairie des Colonnes in oäse fan lústerjende Francophonie middenmank de plakkerige hektyk. Rêst, yntellektuëlens en literatuer, mar ek de boekeprizen op Europeesk nivo.

Mear typysk foar Marokko wiene de winkels dêr’t ik yn Oujda en Rabat yn west haw. In keale kantoarboekhannel mei wat skoalboeken en fral tafels fol religieuze lektuer.… Lês fierder

Wylst dit foaropwurd online ferskynt, sit de einredakteur fan de digy yn Fes, de eardere haadstêd fan Marokko. Grif sjocht er út oer de midsieuske doelhôven fan de medina, nei hoe’t de stompe minaretten it lêste jûnsljocht heine.

Hoe moai’t it yn Fes ek is, it muoit my tige dat ik no net by de Obe-en-Fedde-útrikking west haw. Ik nim oan dat de skriuwersaksje tsjin it ôfskaffen fan beide provinsjale literêre prizen goed beteard is, en dat de reboelje de Provinsjale Steaten oantrune sil om by de Deputearren op dizze maatregel werom te kommen. It moat jitris sein wurde ommers, ceterum censeo etc…: it soe in grutte skande wêze as de Fedde Schurer- en Obe Postmapriis sûnder hokfoar ûnderbouwing sa-ynienen skrast waarden.… Lês fierder

Wy binne healwei de Moanne fan it Fryske Boek, dêr’t de útrikking fan trije grutte Fryske literêre prizen ûnderdiel fan makke is. Noch twa wike, dan wurde se feestlik útrikt: de Obe Postmapriis foar bêste oersetting út of nei it Frysk (2008-2010), de Fedde Schurerpriis foar it iene bêste literêre debút (2008-2010) en de Fedde Schurerpublykspriis foar it oare bêste literêre debút (2008-2010).

De winner fan de Obe Postma waard okkerwyks alfêst bekendmakke.*) Anne Tjerk Popkema wolle wy jitris fan herte lokwinskje mei dy priis! Yn dit nûmer fan ensafh lêze jo in petear mei de lauwere oersetter fan De Hobbit fan Tolkien.… Lês fierder