Jacobus Q. Smink

Zen en wa’t oer my giet

logo.ensafh

Alle kearen hat er jin te fiter; Piter Boersma komt mei wer wat ûnferwachts oansetten. Kwalik ien sjocht it oankommen, mar as dizze dichter wat yn ’e plasse hat, sil it der útkomme ek. As lêzer fan syn nijste bondel, Stjoer de strjitmakker (Hispel, 2010), meitsje je op alle siden wat fan in ûntregeling mei yn ’e gedichten, dy’t allegear fan it perspektyf út wei fan dingen, ferskynsels en planten skreaun binne, op ien ‘fleislik’ fers nei:

it kût

fan har oannimlik stal
binne wy it
dy’t har foar him
opwinend meitsje

ik bin stevich
mar net oerdiedich
krekt goed
kin belykje
seit er tsjin har
de kûten fan de frou
dy’t er as skoaljonge
yn it middeisskoft
op ’e nijstêd rinnen seach
mei har galant

ik bin grutsk as in pau
op syn útsteande fearrepracht

s.… Lês fierder

Gareth D. Jones, Janneke Spoelstra

De hûn syn bêste freon

logo.ensafh

Iensumheid wie in begryp dat Alf net koe. Ja, hy wenne allinne, mar hy hie noait ferlet fan minsklik selskip hân of field. Der wiene oaren dêr’t er hinne koe en mei prate koe as dat nedich wie. Tûzenen oaren eins, net sa fier nei it noarden yn it stedsje Pallas. Hy hie dêr ien of twa kear west doe’t er jong wie. No ja, net echt dêre. De gedachte oan safolle minsken hie him wjerholden sadat er wachte hie oan ’e râne fan it stedsje om te praten mei de earste de bêste persoan dy’t er allinne seach. Dat wie foardat er goed leard hie om syn eigen klean te meitsjen en dêr help by nedich hie.… Lês fierder

Skermer

Ynienen tocht ik it

logo.ensafh

Ynienen tocht ik it.
Ik wie de jûns nei iten mei de auto nei de krite riden dêr’t ik om ’e twa moanne wol in kear kom.
Feangrûn, wetter, reid.
Ik wit net oft myn gedachten doe bewust op syk wiene nei wat.
Wol is it sa, dat as ik dêr bin alles yn my wagewiid iepen stiet. Ik fiel my dêr net gewoan.
Mar ynienen tocht ik it.
Ien fan ’e dingen dy’t ik altyd doch is op ’e polderdyk fan ’e brede Langesleat stean, dêroer en oer de djippe polder oan ’e oare kant hinne nei de dizige wylge- en elzeboskjes fan ’e wetterwrâld fan ’e Alde Feanen dêrachter sjen.… Lês fierder

Jaen

Fryske jonge

logo.ensafh

Hy stapt by de kroech út ’e bus
in jonge draaft it kuorbalfjild út
want syn broer komt thús nei
twaenhealjier en in stikmannich
brieven út Ynje, in mem dy’t

tocht en sein hat: ‘Dy sjogge wy
net wer,’ krijt op deselde dei
har soan werom as dat se in
suster ferliest, it moat mar sa
treffe, in spandoek oer de reed

‘Wolkom Thús’, 30 april 1950
korporaal …stra swaait ôf

en krijt in pear wike letter
malaria, wat er dokter sels
fertelle kin, want hy hat it
earder hân en tyfus ek

‘Ik wie soldaet yn Ynje’
it fotoboek dêr’t tweintich jier
letter de bern har mei fernuverje

de maten dy’t dêr bleaun binne
de maten dy’t him opsykje
de maten dy’t hy opsiket
nei tritich jier, nei fjirtich jier

nei fyftich jier wize de pakesizzers
nei de wajang-pop op it dressoir
de soldatekiste fol boartersguod

wat er fertelt en wat er net fertelt
of krekt nei hast sechtich jier, de
patrûlje dy’t ferdwaald wie yn ’e
jungle, jonges noch mar amper

oankommen en mei in ynlanner
ûnderweis nei in oar kamp, de
patrûlje dy’t al opjûn wie, mar
dy’t hy, Fryske jonge, mei

allinne legere skoalle en in pear
jier lânboukursus mar wol de
kaderskoalle dien yn Harderwyk
nei fjouwer, fiif, seis dagen, en

nachten, op it kompas
út it oerwâld werombrocht
it hiele kamp rûn út doe’t se
mei in stik burd om ’e kop en
smoarch en ûngedien en mei de
honger yn ’e hals weromkamen
en de heechste offisier tsjin him sei:
‘Kerel, wat ben ik blij dat ik je weer zie!’… Lês fierder

Hedwig Terpstra

Mauthausen-syklus: de holocaust mei nea fergetten wurde

logo.ensafh

Douwe Heeringa brocht op befrijingsdei 2008 de Fryske útfiering fan de Mauthausen-syklus yn de Grutte Tsjerke yn Ljouwert. De fjouwer lieten binne komponearre yn 1965 troch de Grykske komponist Mikis Theodorakis, basearre op de teksten fan de Joadsk-Grykske dichter Iacovos Kambanellis, dy’t de ferskrikkings fan it nazykonsintraasjekamp Mauthausen sels meimakke hat. Theodorakis skreau de muzyk om foar te kommen dat de holocaust fergetten wurdt. De ymposante Mauthausen-ballade is al yn in soad talen oerset, ûnder oare yn it Hebrieusk, Ingelsk, Frânsk, Dútsk en Nederlânsk. Baukje Wytsma hat de Fryske oersetting dien. Yn 2008 binne de Frysktalige lieten ek op cd útbrocht.… Lês fierder

Baukje Wytsma, Mikis Theodorakis, Douwe Heeringa

Mauthausen-syklus: Heechliet (Asma Asmaton)

logo.ensafh

O myn leafste, sa fier as de stjerren bist
gjin dei, gjin nacht dat ik net dyn waarmte mis,
do dy’t foar my net te berikken is.
Wat bliuwt der oer fan wat it libben en de leafde is,
hoe fine wy mekoar werom nei dizze tsjusternis.
’k Ha dy sa leaf, mar der is nimmen dy’t it wit,
o leafste do.

Jim famkes fan Auschwitz
jim famkes fan Dachau
fertel my dochs wêr’t myn leafste is
fertel my dat der noch hope is
fertel har dat ik har mis.
har sa mis.

Wa wit hoe lang sy no al ûnderweis is
yn fodden klaaid en sa ferklomme
har lûd dat bruts en stadichoan ferstomme.… Lês fierder

Baukje Wytsma, Mikis Theodorakis, Douwe Heeringa

Mauthausen-syklus: Andonis (O Andonis)

logo.ensafh

De stiennen trep rint fier omleech
de delstap nei bloed en nei triennen,
dêr wachtet de driging fan de dea
tsjin oermacht is neat te begjinnen.

Sy tôgje mei stiennen op ’e rêch
in lêst dêr’t se ûnder beswike,
de joaden en de partisaan
it binne al libbene liken.

Hjir hearde Andonis in stim
út need it wanhopige roppen,
o kameraat, o kameraat
bring my út de hel wer nei boppen.

Mar dêr op dy brede trep omleech
moat elk foar de fijân ferskine,
in mins is net langer in mins
begrutsjen feroaret yn pine.

De joad hy kaam net mear oerein
hy koe syn lêst net mear drage,
Andonis naam doe dy twadde stien
sûnder him te beklagen.… Lês fierder