Yn de boekewike hawwe jimme my net sjoen. Net op al dy eveneminten. Wat in drokte wie it op Knilles syn list! Yn de tiid dat alles noch ûnskuldich wie. Hoe koart noch mar lyn? Annejet yn in dûnsskoalle, Baukje dy’t alle grinzen oer gie, Bennie oeral thús yn Fryslân, Tsead fansels yn in kafee, Minno oer Douwe yn it dressoir, Anne en Edwin as bandido’s ferdwaald yn Amsterdam, Lubbert Jan as pop-up yn Burgum, Doeke yn Frjentsjer fansels, Jelle en Nyk yn de Drachtster bieb… En dan seine se dat de Fryske literatuer op stjerren nei dea wie.

Ik wie en bin net sa fan de eveneminten.… Lês fierder

Wer in nij begryp út Amearika: ‘woke’. ‘Stay woke’ betsjut yn it (Afrikaansk-)Amerikaansk taalgebrûk safolle as it gewaarwurden fan sosjale ûnrjochtfeardichheid, benammen op it mêd fan rasse- en genderdiskriminaasje. ‘Woke’ is de doetiid fan it tiidwurd ‘to awake’, wekker wurde, mar ek: jin bewust wurde. Wy moatte net inkeld algeduerich alert wêze, der moat teffens ek in dúdlik iepenbier stânpunt ynnommen wurde. Der leit in morele plicht ús te oppenearjen om de boel net noch slimmer te meitsjen.

In foarbyld. Yn myn kollum fan desimber oer Peter Handke referearre ik oan it kontroversjeel elemint dat oan dizze skriuwer en Nobelpriiswinner hinget.… Lês fierder

Noch hieltyd stiet de globe, dêr’t ik yn de earste klasse fan de Mulo foar myn jierdei om frege, yn de Lundiakast op myn jongeskeamer. De ferljochting docht it net mear en hy hinget wat wankel op it plestikken fuotstikje efteroer. It ding hat syn tiid útsitten, de wrâld hat him ynhelle en ik wol him net mear sjen. Oan de ûnderkant brânt Australië, de reinwâlden fan de Amazone lizze der net folle better by, de Noardpoal is aardich lytser as wat er west hat en de Sovjet Uny bestiet al gjin tritich jier mear. Eins funksjonearret dizze globe inkeld noch as konversaasjestik, mar dêrfoar komme te min minsken by my oer de flier.… Lês fierder

Mei hopen drokten is der gjin behaachliker putsje as in yngeande werskikking fan de boekekasten. De hannen út de mouwen en in oare systematyk oanbringe yn eat dat yn wêzen in nije oarder hielendal net nedich hat, op in stuit dat der eins needsaakliker dingen barre moatte en dit alles inkeld en allinne foar myn eigen wille. Dizze kear wie it tinken om de Hollânske skriuwers net apart te hâlden, mar alfabetysk tusken it Ingelsktalich spul te setten en werklik, it skikte krekt en kreas op alle planken. Dat wol sizze, der bleaune ynienen samar sa’n tsien boeken oer, dêr’t yn de kontekst fan de nije oardering wûnderbaarlik gjin plak foar wie.… Lês fierder

It lân leit licht en ik ha de honger yn de hals. Wat is wichtich en wêrom, Aggy? Wat bestindich en foar hoe lang? Moat ik úteinlik alles sels útsykje, of mei ik dy dêr nei freegje? Antwurden, oanwizingen, goede leave treast! Ik bring dit te praat, want wat is makliker as jûns let by dy te bycht gean? Do antwurdest teminsten, yn dyn skriuweraasjes by de iterspannen. Do hast dizze wei al earder berûn, of net dan? Ik ken dy net, dochs bin ik dy wyswurden, mei de ûntdekking fan wurden út dyn romme wrâld. Mar wat doarmje wy yn de mist net, wy beide tegearre allinnich.… Lês fierder

De lêste tiid lês ik gauris dat ien syn (it binne meastentiids manlju) argumintaasje krêft mient by te setten mei it fenomeen fan de Grutste Gemiene Dieler: ik ha nammerste mear gelyk, want myn stânpunt is ek de wil fan it gewoane folk. De GGD jout de skriuwer yn eigen eagen blykber net inkeld in bysûndere legitimaasje foar syn opfetting, ymplisyt wurdt ek fyntsjes oanjûn dat de miening fan in oarstinkende dus net reëel of sels elitêr is, alhiel net fan de ‘echte’ wrâld. Guon striders foar in Grutte Fryske Saak hawwe ek dy gewoante. Foar sokken liket de ‘echte’ Fries de nije elite te wêzen, ek al wit de ienlingsminske dat in ‘echte’ Fries net bestean kin – likemin as der echte Frânsen of echte Basken besteane – want minsken wolle gjin omskot wêze mei it ynstriele wetter fan in oar syn leauwe.… Lês fierder

Sibbel, fertelde beppe, wie sa fûl as in skjirre en koe merakels goed sjonge. Earst siet se noch op de sjongferiening fan it doarp, letter bedarre se by it koar fan de frije sosjalisten yn Snits. Dy frije sosjalisten wiene fanatike folgers fan Ferdinand Domela Nieuwenhuis, de grutte anargist. Fan him moast beppe Trientsje oars ek net folle ha. De antykrist, sei se, mei syn trochdraaide harsens en de kop yn de wolken. Beppe stie folle mear oan de kant fan mannen as de Gordykster foarman Geart van der Zwaag en Piter Jelles. Stride, ja, mar doch mar gewoan. Sa net moaie Sibbel, sei beppe, dy hie al wakker mei har Snitser weakskiter fan de frijheid preaun en wie dêrnjonken neffens har syklik fiksearre op de beburde Kristuskop fan dy Domela.… Lês fierder