Knol. Jelma

Jelma Knol

Feico, in 16de-iuwske komponist út Wier

Pleatst op
2
logo.ensafh

En dan hawwe wy der samar in âlde Fryske komponist by, út Wier noch wol. Kees Kuiken beskriuwt yn it net genôch te priizjen blêd fan de Stichting Alde Fryske Tsjerken hoe’t er mei tank oan Suffridus Petrus syn boek oer Fryske skriuwers en gelearden út 1590, op it spoar set waard fan Fredericus/Feico Viaerra. Suffridus hat de man persoanlik kend. Kuiken ûntdekte ûnder oare dat Feico yn 1554 yn de universiteitsstêd Leuven studearre. Petrus Phalesius, de Leuvenske boekhanneler en printer, brocht tsien jier letter Feico syn boek út mei komposysjes foar de cythara, in foargonger fan de lút. Neist in inkeld gedicht is dit it iennichste wurk dat oant no ta fan de ynwenner fan Wier oerbleaun is.… Lês fierder

Jelma Knol

Royalty achter de skermen

Pleatst op
Reagearje
logo.ensafh

Hjir jo royalty-ekspêr mei fragen en antwurden dy’t nea yn de media behannele wurde.
Hoe sit it no krekt mei Charles III en Camilla? Earst myn oprjochte lokwinsken oan de beide majesteiten dat it no lang om let sa fier is. Alhoewol. Iuwenlang hiene keningen, keizers, etc. favoriten, minsken dy’t deistich tagong hiene ta de majesteiten en harren sels ûnder fjouwer eagen sprutsen, bygelyks omdat se Groom of the Stool wiene (kontfeiers op it privaat). As de kening in bysûndere foarkar foar sa’n type krige, koe dy favorite persoan syn of har posysje handich útspylje en te jilde meitsje yn de foarm fan jild en titels.… Lês fierder

Jelma Knol

Ypk fan der Fear: in nije yntroduksje op har wurk, sûnder podcast

Pleatst op
Reagearje
logo.ensafh

Guon Fryske skriuwers hiene in grutte reputaasje doe’t se noch libben, mar der is hast gjinien mear dy’t se hjoeddedei noch lêst. Lipkje Post-Beuckens (1908-1984), as romanskriuwster bekend ûnder de namme Ypk fan der Fear en dichtsjend ûnder it pseudonym Ella Wassenaer is dêr in foarbyld fan.

Twa fan har omfangrike romans lykas Ta him dyn bigearte (1949), De breugeman komt (1953) binne destiids sels yn Nederlânske oersetting ferskynd en waarden lanlik goed besprutsen. Dat komt grif troch de nijsgjirrige godstsjinstige en eroatyske tematyk dy’t Ypk fan der Fear yn de Fryske literatuer yntrodusearre. De breugeman komt giet oer de earste minnistefroulju dy’t troch de 16de iuwske oerheid ferfolge waarden en is op histoaryske boarnen basearre.… Lês fierder

Jelma Knol

It hûntsje út de Wâlden

Pleatst op
1
logo.ensafh

Tjibbe Hooghiemstra en Douwe Kootstra hawwe in moai boek makke mei de Fryske stabij as haadrolspiler. Yn 2018 hie Tjibbe Hooghiemstra in eksposysje yn Museum de Belvedère yn Oranjewâld mei de Fryske Wâlden as ûnderwerp. Nyk de Vries, Douwe Kootstra en Tsead Bruinja skreaune teksten by dy útstalling, dy’t ek yn boekfoarm útbrocht is (mei de teksten yn ferskate talen) ûnder de titel Wâldman. Dy útstalling wie perfoarst gjin romantisearjende oade oan it lânskip en de frijbûtsers dy’t yn de Fryske Wâlden wenje. Nyk de Vries bringt de adat fan de wâldsjers knap ûnder wurden:

Wat seist? Iderien wist derfan, mar gjinien hat der wat fan sein?… Lês fierder

Jelma Knol

‘It neidiel fan de twifel’ fan I.E. Bloem

Pleatst op
Reagearje
logo.ensafh

De ûnder pseudonym publisearjende I.E. Bloem hat mei syn/har young adult roman It neidiel fan de twifel de Simke Kloostermanpriis fan 2022 krigen. Dit boek hat Bas, in jonge stoïsijn, as haadpersoan. Bas is 16/17 jier âld, stammeret en wurdt dêrom, mar ek om oare redenen flink pest op skoalle. Mei ien fan de slimste pestkoppen, de idele en waanwize Vera, mei er nei Bergamo om fjouwer moanne lang Italjaansk etc te learen. Nei in moanne moatte se haljetrawalje nei hûs ta fanwege koroana. Underwilens binne de geheimen fan de Italjaanske Julia en de ferstoarne heit fan Bas knap yntrodusearre yn it ferhaal as spanningselemint.… Lês fierder

Jelma Knol

De Novinsje stelt nea teloar

Pleatst op
1
logo.ensafh

Odessa is in elegante stêd oan de Swarte See. Dat duorret net lang mear. Tsjechov liet dêr syn roman It duel spylje. Duellearje: in earfolle wize om in konflikt te besljochtsjen.

Wylst wy yn in sniebui nei Grou ride foar de útrikking fan de Joast Halbertsma-priis spilet der hieltyd in dichtrigel troch myn kop: ‘April is the cruellest month.’ Jawis, foar dy miljoenen dy’t no op ’e flecht binne of yn de kjeld bombardearre wurde en wa wit bestookt mei senuwgassen. ‘Se kinne mar it bêste opfongen wurde yn Poalen, dat is opfang yn de regio,’ seit de dûbelspion fan it Kremlin.… Lês fierder

Jelma Knol

Jouwert Jouwertsma

Pleatst op
Reagearje
logo.ensafh

Soms is it hearlik om werris kleare antymilitaristyske taal te hearren:
‘De keunst fan it minskeslachtsjen telt ús net ûnder har ferearders. Mar wy leauwe ek net, dat immen dy’t dizze Soldate-brieven lêst, folle mei de militêre saken opkrije sil. Hja jouwe in dúdlik byld fan ’t soldatelibben, hja binne wier. Inkelden soene sommige útdrukkingen dy’t deryn foarkomme, wol beskave hawwe wolle, mar dêrmei soe ’t wiere weifalle, en just de wierheid is learsum.
No springt it yn ’t each, wat ferbetteringen der nedich en mooglik binne. As wy jit in leger hawwe moatte, dan is ’t wis net om oan te fallen, mar allinne om ús festinglynjes te ferdigenjen.… Lês fierder